Prachtige foto’s van de spoorbrug
We krijgen geen genoeg van de spoorbrug! Kees Molders heeft prachtige foto’s van de spoorbrug gemaakt. Hij deelt ze graag met alle Voetgenoten. Hij schrijft: “Beste Voetgenoten! Gelukkig ben ik op tijd begonnen met het fotograferen van de spoorbrug, vóór de vervanging. Ook toen er nog niets te zien was van de werkzaamheden heb ik dia’s gemaakt. In die tijd was het nog niet zo gebruikelijk om van iedere opname de datum te noteren. Tja, spijt komt altijd achteraf… Vele jaren later heb ik ze gescand. Een 25-tal laat ik hieronder zien. Bekijk vooral ook de film van Co en Truus van Munster!”
01: Omstreeks 1980. Nederlandse luchten met mooie wolkenstraatjes. Let op het verschil in lengte van de aanbruggen: de eerste aanbrug aan de overzijde van de Lek is langer dan de overige, zie ook foto 08.
02: Omstreeks 1980. Een trein van type ‘Mat 64’ (materieel type 1964) komt uit de brug en zal straks remmen voor station Culemborg. Wie in Utrecht werkte heeft deze rit honderden, zo niet duizenden malen gemaakt. De herrie van de brug was voor de ingedutte forens het sein om zich klaar te maken voor uitstappen in Culemborg.
03: Omstreeks 1980. Een binnenvaarder passeert de brug. In de verte de toren van Schalkwijk. We zien nog geen spoor van werkzaamheden. Let op de gemetselde ‘kantelen’ aan weerszijden van de brugingang. Die zullen als eerste worden gesloopt.
04: Op het terrein van de steenfabriek wordt het bouwterrein in gereedheid gebracht. Het lossen van zandschuiten gaat gewoon door.
05: In de brug liepen vele kabels voor seinen en communicatie. Die kabels moeten worden omgelegd voor het werk begint. Een spuitlans maakt met een waterstraal een sleuf in de bodem van de Lek waar de kabels in worden neergelaten.
06: Het brugdek is gelegd en het eerste deel van de boog rust op de blauwe hulptorens. Die dienen voor ondersteuning, niet alleen tijdens de bouw, maar ook later voor het verplaatsen van de brug. Zie foto 17.
07: De tweede aanbrug is reeds vervangen. Het opzij geschoven deel staat op een hulpsteiger en zal weldra worden afgevoerd naar de sloop. De kantelen bij de brugingang zijn gesloopt.
08: De eerste aanbrug is wat langer dan de overige (goed zichtbaar op foto 01). Vanwege een mogelijke ijsgang wilden de ontwerpers van de oude brug de opening die het dichtst bij de rivier lag, zo groot mogelijk houden. Betonnen elementen kunnen echter een zo grote ruimte niet overspannen: daarom wordt een extra pijler gebouwd (links in beeld). De overige pijlers waren sterk genoeg om te worden hergebruikt. Achter de vakwerkbrug zijn de nieuwe betonnen aanbruggen zichtbaar.
09: De tweede aanbrug (van foto 07) is hier op de grond gezet. De eerste aanbrug (links) is vervangen en afgevoerd. Het silhouet van de aanbruggen verandert: reed een trein vroeger dóór de brug, nu rijdt hij er over.
10: De boog is gesloten. Er staat nog een woud van steigers in het bouwwerk.
11: Zo nu en dan is ook ’s nachts gewerkt. Dat gebeurde als het treinverkeer tijdelijk moest worden stilgelegd, bijvoorbeeld voor het verschuiven van aanbruggen.
12: Naast de oude brug zijn hulpconstructies gemaakt waarop de nieuwe brug zal worden gelegd. Let op de roestige stalen spanten aan de uiteinden van de oude brug. Zie foto 22.
13: Twee bruggen in beeld. De nieuwe brug wordt grijs geschilderd. De vlaggemasten die geplaatst zijn om het sluiten van de boog te vieren, staan nog op de boog.
14: De nieuwe brug staat met één uiteinde op enorme lorries, met het andere op pontons. Met lieren wordt de brug van de wal getrokken.
15: Het beeld van de overzijde. Let op het ‘hijsbakje’ aan de kraan: zie ik daar de filmer Co van Munster aan het werk?
16: Doorvaart gestremd. Alleen met een voerveertje kon je nog naar de overkant.
17: De Broedertrouw XVI trekt met zijn broertje pontons onder de brug. Die pontons zijn deels met water gevuld en zullen weldra worden leeggepompt waardoor ze omhoog komen en de brug optillen, juist onder de blauwe hulptorens. Die torens moeten voorkomen dat de brug instort als hij wordt opgetild. Je kunt een brug immers niet zo maar in het midden optillen, want de boog is ontworpen om op zijn uiteinden te rusten…
18: De nieuwe brug is omhoog gebracht en naast de oude gelegd. Ze worden aan elkaar gekoppeld om samen zijdelings te worden verschoven.
19: De nieuwe brug ligt op de witte betonnen glijbanen.
20: Het is weekend en het treinverkeer is stilgelegd voor de vervangings-operatie. De bovenleiding van het spoor is losgemaakt. Het spoor eindigt boven een gapend gat. Met vijzels wordt het duo bruggen naar links verschoven (= in westelijke richting).
21: De operatie is voltooid en het treinverkeer wordt hervat. De pontons liggen nu onder de oude brug om hem op te tillen en af te voeren. Op deze foto is het verschil in silhouet tussen oude en nieuwe brug goed te zien.
22: Met zoveel mogelijk ondersteuning wordt de bejaarde brug weggedragen. Nu blijkt ook waar de diagonale spanten voor dienen: ze houden de uiteinden overeind. Die zouden onder hun gewicht inzakken. Ook de oude brug is immers ontworpen om met zijn gewicht op de uiteinden te rusten.
23: Evenwichtskunst op weg naar de laatste sloopplaats, een stukje stroomafwaarts.
24: Hier zal de brug stukje bij beetje worden geofferd aan de snijbranders: stukje links, stukje rechts… De vier hoeken worden omgevormd tot het monument voor de oude brug. Vergelijk de vorm van de uiteinden met de ‘vleugels’ van het monument, hieronder.
25: De nieuwe situatie, inmiddels ook al weer bijna veertig jaar oud. Hoezo ‘nieuwe’ brug? Alles is relatief…
Alle foto’s © 1980-1983 Kees Molders (voor de liefhebber: op Kodachrome 25 en 64, met Olympus OM-2 met 135, 50, 28 en 16mm objectieven).