Dertien: een geluksgetal of toch niet!?

In Europa, Amerika en sommige Aziatische landen wordt 13 als ongeluksgetal beschouwd. Mensen die daarin geloven hebben ‘triskaidekafobie’. Maar waarom dan dat ongeluk? En wat is de relatie met de vrijdag? Is er reden om Voet voor Thuis, nummer 13 over te slaan en van 12^e naar de 14^e te gaan óf blijft de 14^e dan toch wel de 13^e Voet voor Thuis?! Jan Hoogendoorn vertelt er alles over.

Ongeluk?

Twaalf is het getal van de perfectie. In het Nieuwe Testament van de Bijbel is sprake van 12 Apostelen. In het Bijbelse boek Jona, hoofdstuk 4, vers 11, wordt het getal 12 als het getal van de volmaaktheid aangehaald. Als twaalf perfect is, moet het getal 13 dus overperfect zijn, en dus moet het wel ongeluk brengen.

Een andere theorie grijpt terug op de Egyptische kalender uit de tijd van de farao’s. Die kalender telde 12 maanden van precies 30 dagen. Men had 5 extra dagen nodig en die vielen in een extra 13^e maand van maar 5 dagen. Deze extra dagen vierden de belangrijkste goden hun verjaardag. De mensen moesten zich zeer beheerst gedragen en vooral niets bijzonders ondernemen om de goden niet kwaad te maken.

Er zijn hotels die de 13^e etage niet hebben. Je gaat daar van de 12^e naar de 14^e etage. Ook sommige vliegtuigmaatschappijen hebben geen stoelenrij met het nummer 13.

Kortom: velen hebben blijkbaar een afkeer van het getal 13. Maar een dertiende maand is bij iedereen van harte welkom!

Vrijdag de 13^e

In oude tijden was de vrijdag gewijd aan de liefdesgodinnen Freya en Venus. Met de komst van het Christendom was er geen plaats meer voor godinnen van de liefde en werd het een ‘zondige dag’. Het idee dat Jezus op Goede Vrijdag stierf, onderstreepte deze claim extra.

In het Romeinse Rijk en Groot Brittannië was de vrijdag een ongeluksdag voor criminelen. Op die dagen werden doorgaans misdadigers geëxecuteerd.

Een mogelijke andere verklaring voor vrijdag de 13^e wordt ook wel de arrestatie van alle Tempeliers in Frankrijk op vrijdag 13 October 1307 in opdracht van Philips de Schone. Ze werden valselijk beschuldigd van ondermijning en opruiing.

Volgens volksverhalen uit de Scandinavische landen, kwamen heksen op vrijdag de 13^e bij elkaar, natuurlijk in het bijzijn van zwarte katten.

Vrijdag de 13^e wordt door veel mensen beschouwd als een dag vol ongeluk. Maar in Latijns Amerikaanse landen en Spanje is juist dinsdag de 13^e de ongeluksdag. Het is dus maar waar je woont.

De eerste Nederlandse krant die melding maakte van ‘vrijdag de dertiende’ in relatie tot ongeluk, was de Leeuwarder Courant op 3 april 1896.

Uit recent Amerikaans onderzoek naar vrijdag de dertiende blijkt dat de inburgering van het begrip ontstond vóór 1881. Een Amerikaanse officier besloot toen om op elke 13^e van de maand een diner van 13 gangen aan 13 personen aan te bieden. Zo kon de officier bewijzen dat 13 geen ongeluk bracht. Hoewel te betwijfelen is of dat gelukt is: vrijdag 13 april 1970 verongelukte de Apollo 13, die twee dagen eerder om 13:13 uur gelanceerd was, bijna. De missie was begonnen op platform 39 en het was de dertiende missie vanaf dat platform. En 3×13 is 39. Voer voor bijgelovigen…

Stof tot nadenken

Als we Voet voor Thuis, nr.13 zouden hebben overgeslagen en van nummer 12 meteen naar nummer 14 zouden zijn gegaan, blijft die 14^e nog steeds de 13^e Voet voor Thuis!

Jan Hoogendoorn

Haederfoto: Een huisnummer in Apeldoorn (Wikipedia)