Het dak is van de kapel, nu wordt de rest van het binnenste gesloopt om ruimte te maken voor appartementen en commerciële ruimten. Op dit korte YouTube filmpje kunt u zien hoe een deel van het oude plafond wordt gesloopt. Een en ander begeleid door stemmige muziek. Met dank aan Willy van Blokland, de maker van dit filmpje.

Enkele kilometers westelijk van de historische binnenstad van Culemborg ligt Parijsch, een omvangrijke nieuwbouwwijk in aanbouw. De wijk Parijsch is vernoemd naar het middeleeuwse ontginningsblok met dezelfde naam. Sinds midden jaren negentig van de vorige eeuw, toen de nieuwbouwplannen geleidelijk aan vorm begonnen te krijgen, is dit gebied in het vizier gekomen van archeologische onderzoekers. Na enkele boorcampagnes, uitgevoerd in het kader van Cultuurhistorische Effectrapportages, is de afgelopen jaren op diverse locaties gravend veldwerk uitgevoerd, waaronder de definitieve opgraving van vindplaats 6 in het deelgebied Parijsch-Zuid. Deze vindplaats is in 2011 als ‘behoudenswaardig’ aangemerkt vanwege de veelbelovende nederzettingssporen uit de periode vroege bronstijd tot vroege ijzertijd die vanaf enkele centimeters onder het maaiveld al tevoorschijn kwamen. De opgraving van vindplaats 6 concentreerde zich met name op de zone parallel aan en direct ten oosten van waterplas De Lokkershoek. De zuidelijke grens vormt de Rietveldseweg, de Laan naar Parijsch vormt de oostgrens. In het noorden neemt de ijzertijd-bewoningsconcentratie voorbij de Lokkerhoek geleidelijk aan af. In totaal is 2,72 hectare vlakdekkend opgegraven.

Culemborg Hoge Prijs ligt op de meest noordwestelijke tak van de Schoonrewoerdse stroomgordel (actieve fase 3370-2015 v.Chr.), een hoger gelegen rug die zich duidelijk aftekent ten opzichte van het omliggende land en een van de belangrijkste fossiele rivieren in het gebied is geweest, getuige de langdurige en intensieve bewoning. Gelet op de pollenanalyse zijn er al aanwijzingen voor bewoning in het laat neolithicum/begin vroege bronstijd. Dit wordt bevestigd door de vondst van enkele klokbekerscherven als bijmenging in jongere sporen. In de vroege bronstijd is het toenmalige loopvlak geërodeerd. Dit heeft gezorgd voor het verdwijnen van de bewoningssporen. Hoewel ook sporen van een inheems-Romeinse nederzetting zijn aangesneden en elfde- en twaalfde-eeuwse ontginningssporen van de nederzetting Parijsch zijn opgetekend, is nadrukkelijk ingezoomd op de bewoning uit de bronstijd-ijzertijd. Deze is te onderscheiden in drie fasen.

De oudste sporen die gedocumenteerd konden worden, dateren uit de midden of late bronstijd. Het gaat om de sporen van een hekwerk dat diende om de hogere delen van de stroomrug te scheiden van de lagere delen. Daarnaast werden acht ronde structuren gevonden die mogelijk gefungeerd hebben voor de opslag van gewassen. Parallellen zijn vooralsnog alleen bekend in West-Friesland. Naast enkele greppels zijn tot slot ook de restanten van een kringgreppel (13,8 meter in doorsnee] blootgelegd. Dit grafmonument wordt vooralsnog in de midden-bronstijd geplaatst. De bügelplattenfibula die vlak bij het monument werd gevonden, lijkt een nabijzetting uit de late bronstijd.

De oudste bewoningssporen van fase 2 dateren in de periode van 725/700 tot 650/625 voor Christus. Er zijn met zekerheid drie huisplattegronden gevonden: relatief korte woonstalhuizen (driebeukig) met een langer staldeel en een kort woondeel, gescheiden door tegenover elkaar liggende ingangen in de lange wanden. Rond de huizen liggen drie tot vijf spiekers. Van één van de huizen is de erfbegrenzing bekend, een rij palen aan de noordzijde. Tevens zijn hier een waterput en waterkuil teruggevonden. Een stuk elzenhout met uitstekende takaanzet heeft waarschijnlijk als ladder gefungeerd. In de waterput is een deel van een menselijke schedel teruggevonden. De schedel lijkt moedwillig te zijn gedeponeerd. De inventaris bestond onder andere uit spinklossen, weefgewichten, maalstenen, slijpstenen, klop- en kookstenen en zoutgootjes. Bij één huis is een crematiegraf type C1 zonder bijgiften gevonden. Ten noorden van twee andere huizen ligt een cluster kuilen, greppels en spiekers met enkele concentraties van vondsten, mogelijk verlatingsdepots. Een opmerkelijke concentratie betreft een ondiepe kuil met geweistangen van edelhert. Tussen de geweien lag een stapel grote scherven.

Het onderzoek laat een duidelijke overgang zien in de periode 500 voor Christus, als onder invloed van crevassevorming het leefgebied aanzienlijk verandert na een periode van relatieve rust. Op basis van de oriëntatie is één van de huizen nog toe te schrijven aan fase 2, terwijl het typologisch meer thuishoort op de overgang midden en late ijzertijd. De structuur van de nederzetting verandert pas rond 400 voor Christus. Het enige gebouw met meer oost-west oriëntatie is een drie- of vierbeukig huis, verwant met het type Maanen, dat vaker voorkomt in de nabijgelegen Utrechtse Rijnstreek. De materiële cultuur uit deze fase wijkt niet wezenlijk af van de vroege ijzertijd. Nieuw zijn maalstenen van tefriet en slingerkogels. Metaalvondsten, toe te schrijven aan deze periode, ontbreken. De opeenvolgende bewoningsperioden van Culemborg Hoge Prijs (een verbastering van het vroegere Parijsch) houdt zich in grote lijnen aan de ontwikkelingen in het deltagebied. We zien een toename van de bevolking aan het einde van de bronstijd en het begin van de ijzertijd. Naarmate de tijd vordert schuift het bewoningsareaal in westelijke richting op, naar de hogere delen van de stroomgordel. Dit gaat door tot in de Romeinse tijd waar de kern van de nederzetting ter hoogte van de inmiddels tot waterplas omgevormde Lokkershoek gezocht moet worden.

Sinds de opgraving van 2012 zijn nog enkele vindplaatsen in Parijsch-Zuid onderzocht. Hiervan zijn de noordelijker gelegen vindplaats 45 (laat neolithicum-bronstijd] en de meer oostelijk gelegen vindplaats 8 (vroeg-midden bronstijd) het meest interessant. De resultaten zullen de komende jaren gepubliceerd worden en leveren een schat aan nieuwe informatie op over de prehistorische bewoning op de Schoonrewoerdse stroomgordel.

Huib Jan van Oort

Sommige van onze leden lijden ernstig aan serendipisme. Dat is geen ziekte, maar de merkwaardige gave om toevallig prettige dingen te ontdekken.

Lees meer...

Met toestemming overgenomen uit: Dagblad Rivierenland, 12 april 1994.

Schimmige eigendomsverhoudingen rond oudste krot van Lekstad

Het 'raadsel van Culemborg' blijft een raadsel

Het lijkt alsof hogere krachten actief zijn rond het pand Zandstraat 95 in Culemborg. Nadat eind vorige week een journalist van deze krant tevergeefs probeerde te achterhalen van wie het pand is en waarom hij zijn bezit al vele jaren zo laat verslonzen, staan er nauwelijks een halve dag later plots twee 'schilders' met de witkwast de voorgevel wat te fatsoeneren. Toeval, of voelt de eigenaar nog meer nattigheid dan alleen door het ontzettend lekke dak?

Lees meer...

Schatgraven werd opgenomen op 30 oktober 2016 in het Elisabeth Weeshuis Museum. Op 2 december werd het programma uitgezonden op TV Gelderland. Mocht u die uitzending hebben gemist, klik hier om hem alsnog te zien.
Het mooiste verhaal is natuurlijk dat van de haringkop die wordt verwerkt in de stoelmat, te horen na 8:40 minuten.

Volgende uitzendingen op 9 en 16 december, steeds vanaf 17:20 uur.

Ja, wat moeten wij hier nu mee. In 1902 kwam er waterleiding in Culemborg, maar het gebied wat nu de Burgemeester Keestrasingel wordt genoemd was toen een grote vuilnisbelt. Onder andere onder het bewind van burgemeester Keestra is die vuilnisbelt opgeruimd. Een openbaar urinoir was toen een ongekende luxe. Dat is nu anders, getuige het relaas van een zoon van onze toenmalige burgemeester. Lees in de Culemborgse Courant wat hij van een pisbak denkt."

Mededeling van de webmaster van Voet: er is welgeteld 1 (één) bezoek aan onze website geregistreerd uit Nieuw Zeeland.

Van een van de vrienden van Voet hebben wij een verzameling foto's gekregen over het Klein-seminarie in Culemborg. Het zijn oude foto's, vermoedelijk genomen kort na de bouw van de Kapel in 1899. Ze beschrijven het seminarie, kennelijk met de bedoeling reclame te maken voor de opleiding daar.

Lees meer...

Met de Fundatiebrief werd op 12 oktober 1560 het Elisabeth Weeshuis opgericht als voortvloeisel van de erfenis van vrouwe Elisabeth van Culemborg. De brief, in feite een oprichtingsakte, werd getekend door de graaf van Culemborg, Floris I, en door Melchior van Culemborg, de laatste nog levende executeur testamentair van het testament van vrouwe Elisabeth. De originele brief, gisteren 455 jaar oud, ligt in het Regionaal Archief Rivierenland.

Lees meer...

Lex de Vroedt, Kuilenburger, maar woont in Delft, heeft een boek geschreven over de familie De Braaf.

Lex heeft in zijn boek 13 generaties beschreven van de familie, die generaties omvatten een periode van vier eeuwen. Veel completer kun je een familie nauwelijks beschrijven. Het oudste familielid is Teunis de Braeff, geboren begin 1600 in Tricht, de jongste nakomeling is Arnout Rowan Walter de Braaf, geboren op 6 december 2014 in Breda. Alles daartussenin staat beschreven in een lijvig boekwerk, compleet met namenregister.

Van een heleboel familieleden maakte Lex een korte beschrijving van hun leven. Kennelijk zat er een soort creatief gen in de familie. Tekenen, schilderen, beeldhouwen musiceren, glasbewerking, een heleboel familieleden houden zich met enige vorm van kunst bezig.

Lees meer...

Alle monumenten in Culemborg per straat gefotografeerd

klik op een straatnaam voor de foto's. Heeft u afbeeldingen van monumenten, een verhaal over de bouw of de ontstaansgeschiedenis, vertel het ons en wij voegen het toe.

Lees meer...